Arap Dilinde Meselle İstişhâd

Ana dili Arapça olmayan Müslümanların, Arapların doğal konuşma biçimlerine yani selikaya aykırı olarak konuşmaları ve Kur'ân-ı Kerîm tilavetinde hataya düşmeleri, dil alimlerini Kur'ân'ın muhafaza edilemeyeceği ve Arap dilinin bozulacağı yönünde endişeye sevk etmiştir. Bu endişenin izalesi için önlemler alınmış ve bu çerçevede nahiv ve lügat alanında ilk dil çalışmaları yapılmıştır. Bu çalışmalarda bir dil kuralını inşa etmek veya bir kelimenin anlamının ve kullanımının doğruluğunu ispat etmek için bunları birtakım referans metinlere dayandırmayı metot olarak benimseyen dil alimleri, istişhâd yöntemini ortaya koymuşlardır. İşte bu çalışmada dil alimlerinin sözlük, nahiv ve sarf eserleri titizlikle incelenmiş, mesellerin bu disiplinlerde şâhid olarak kullanımının neden sınırlı olduğu detaylı bir şekilde ele alınmıştır. Mesellerin söyleyeninin belirsizliği, dil kurallarına aykırılığı, çeşitli rivayetlerinin bulunması ve gündelik dilde söylenmesi gibi unsurlar bu durumun başlıca sebepleri olarak görülmüş ve soru işaretleri açıklığa kavuşturulmuştur. Bununla birlikte mesellerin zengin sözlük hazinesi, lafzının değişmezliği, farklı lehçeleri yansıtması ve Arapçanın bilinmeyen yönlerini ortaya koyma gücü, onları istişhâd için değerli bir kaynak hâline getirdiği tespit edilmiştir. Ayrıca araştırmamızda dil alimlerinin sözlük, nahiv ve sarf eserlerinde başvurdukları mesel ile istişhâd yöntemleri ortaya konulmuş ve her bir disiplin için mesel ile istişhâd örneklerisunulmuştur.