Tefsirde Anakronizm ve Sebepleri

İnsanlık için bir hidayet rehberi olan Kur'an, bugüne kadar çeşitli yöntemlerle anlaşılmaya ve yorumlanmaya çalışılmıştır. Muhatapların, kullanılan dilin ve bağlamın sürekli değişimi, murad-ı ilahiyi en doğru biçimde anlama iddiasına sahip olan yöntemlerin her birini farklı usulleri, konuları, amaçları ve dönemleri ön plana çıkartmaya sevk etmiştir. Nitekim subjektif bakış açıları ve ideolojik amaçlarla nesnellikten uzaklaşılması, ayetlerin eksik veya yanlış şekillerde anlaşılmasına neden olmuştur. Bu bağlamda ortaya çıkan yaklaşımlardan birisi de “şahıs, olay veya olguları tarih ve dönemleri hakkındaki yanılma nedeniyle meydana geldikleri zamandan başka bir zamanda göstermek” şeklinde tarif edilen anakronizmdir. Zira anakronizm, değerlendirdiği olay, olgu ve nesneleri yanlış zamanlarda bir araya getirmesi itibarıyla kronolojik, uygun olmayan tanımlar veya yaklaşımlarla açıklamaya çalışması itibarıyla da metodolojik bir anlama ve yorumlama hatasıdır. Ayetlerin yorumlanmasında anakronizme yol açan sebeplerin başında kronolojik hatalar, şimdicilik anlayışı, bağlamın ihmali, anakronik anlama ve yorumlamalar gelmektedir. Bu olumsuzlukların temelinde yorumcuların, yaşanan dönemin sosyal, kültürel ve entellektüel şartları yanında ideolojik yaklaşımlar aracılığıyla dilsel, kültürel ve tarihsel bağlamlarını göz ardı ederek, ayetlerin mesajlarını çağdaş düşüncelerle uyumlu hale getirme çabalarının yattığı söylenebilir.